Ukunta waa mid ka mid ah cuntooyinka ugu qiimaha badan marka laga eego dhinaca nafaqada. Inkastoo ay u muuqato mid sahlan, ukunta waxay qarinaysaa hodantinimo nafaqo oo la yaab leh. Waxaa laga helaa borotiin tayo sare leh, fiitamiinno, iyo macdano muhiim u ah caafimaadka guud ee bini’aadamka. Waxay door muhiim ah ka qaadataa dhismaha murqaha, hagaajinta maskaxda, ilaalinta indhaha, iyo xitaa yareynta miisaanka. Maqaalkan, waxaan ku falanqeyn doonnaa sababta ukunta loogu tiriyaa cunto mucjiso leh iyo sida ugu wanaagsan ee loo isticmaali karo si loo gaaro caafimaad buuxa.
Waa Maxay Ukun?
Ukunta guud ahaan waxaa laga helaa digaagga, inkastoo ay jiraan noocyo kale oo xoolo ah oo ukumo dhala, sida shinbiraha duurjoogta ah, qoolleyda iyo kalluunka qaar. Si kastaba ha ahaatee, ukunta digaagga ayaa ah mida ugu badan ee la isticmaalo.
Ukuntu waxay ka kooban tahay saddex qaybood:
Qolofka dibadda ah (oo adag),
Beedka cad (ama cadka ukunta),
Beedka huruudda ah (ama jaallaha).
Ukunta iyo Nafaqada
Ukuntu waa cunto si gaar ah u dhameystiran, waxayna ka kooban tahay dhammaan nafaqooyinka muhiimka ah ee jidhku u baahan yahay. Waxaa ku jira:
Biya – Qiyaastii 75%
Protein – Ukuntu waa isha ugu fiican ee borotiinka dabiiciga ah.
Dufan caafimaad leh
Fiitamiinno sida Vitamin A, B2 (riboflavin), B12, D, iyo E.
Macdanaha sida Iron (bir), Selenium, Zinc, iyo Phosphorus.
Kolestarool dabiici ah, oo aan khatar ahayn haddii la isticmaalo si dheellitiran.
Faa’iidooyinka Ukunta ee Caafimaadka
- Kor u Qaadka Maskaxda iyo Aragga
Ukuntu waxay hodan ku tahay coline – walax muhiim u ah shaqada maskaxda iyo kobaca unugyada. Waxaa sidoo kale ku jira lutein iyo zeaxanthin, oo ah antioxidants kor u qaada caafimaadka indhaha, kana hortaga cudurrada sida indho-beelka (macular degeneration). - Dhiska Murqaha iyo Unugyada
Protein-ka ukunta ku jira wuxuu aad ugu wanaagsan yahay dhisidda murqaha iyo hagaajinta unugyada jidhka. Tani waxay ka dhigaysaa cunto muhiim u ah carruurta, dadka isboortiga sameeya, iyo dadka doonaya inay culays iska dhimaan. - Caawinta Miisaanka iyo Dherginta
Ukuntu waa cunto si wanaagsan u dherjisa, taasoo kaa caawin karta inaad iska ilaaliso cunto xad-dhaaf ah. Daraasado badan ayaa muujiyey in dadka ukunta cunay quraacda ay lumiyeen miisaan badan marka loo eego dadka rooti ama qamadi cunay. - Hagaajinta Xaaladda Wadnaha
Inkastoo ukunta leedahay kolestarool, cilmi baaris cusub ayaa muujisay in aysan kordhin khatarta cudurrada wadnaha marka si caadi ah loo cuno. Waxa ay ka kooban tahay dufan wanaagsan (HDL) oo la og yahay inuu yarayn karo halista xanuunada wadnaha.
Sida Loogu Cuno Ukunta Si Caafimaad Leh
Ukuntu waxaa lagu karin karaa siyaabo badan:
La shiilo iyadoo saliid yar la isticmaalayo
La kariyo (ukunta la kariyey si buuxda waa caafimaad badan)
La shiilay barafuun (omelet)
La isticmaalo ukunta ceeriin – tani waxay khatar u leedahay dad gaar ah sida uurleyda iyo dadka difaaca jirkoodu daciif yahay.
Waxaa muhiim ah in ukunta si fiican loo kariyo si looga fogaado bakteeriyada sida salmonella.
Imisa Ukun Ayaa La Cuni Karaa Maalin Walba?
Cilmi-baarayaashu waxay isku raaceen in dad badan ay si nabad ah u cuni karaan hal ilaa saddex ukun maalintii, iyadoo aan wax dhib ah laga qabin. Dadka qaba xanuunnada la xiriira kolestaroolka ama wadnaha waa inay la tashadaan dhakhtarkooda.
Ma Ukunta oo Qudha Waa Cunto Dhamaystiran?
Haa, si dhow. Ukuntu waxay leedahay inta badan fiitamiinada iyo macdanta uu u baahan yahay jidhku, marka laga reebo Vitamin C. Sidaas darteed, haddii aad cuntadaada ku dartid khudaar ama miraha leh Vitamin C sida liin, babaay, ama yaanyo, waxaad heli doontaa cunto dhameystiran.
Gunaanad
Ukuntu waa cunto si weyn uga qayb qaadata caafimaadka jidhka iyo maskaxda. Waa raqiis, si fudud loo heli karo, waana sahlan tahay in la kariyo. Haddii si dheellitiran loo isticmaalo, ukuntu waxay noqon kartaa qayb muhiim ah oo ka mid ah cunno caafimaad leh.
Ha ilaawin in aad kala duwanaansho ku sameyso sida aad ukunta u kariso si aysan cuntooyinka kuu caajisin. Ku bilow maalintaada ukun caafimaad leh oo tamar badan!
